درباره شهر مقدس مشهد

شهر مشهد در شمال شرقی استان خراسان رضوی و مرکز استان خراسان رضوی است. شهر مشهد به علت وجود بارگاه امام هشتم شیعیان (علی بن موسی الرضا) پایتخت معنوی ایران انتخاب شده است. در رتبه‌بندی شهرها در کشورمان، شهر مشهد بعد از تهران به علت موقعیت مذهبی، صنعتی، اقتصادی و جمعیتی در مکان دوم قرار گرفته است و حتی می‌توان شهر مشهد را پایتخت اقتصادی و مرکز مبادلات میان قاره‌ای آسیای میانه نامید که دلیل آن نیز اعتبار فرا منطقه‌ای و عوامل مختلفی چون مسیر راه‌های تجاری و ارتباطی کشورهای آسیای میانه و افغانستان می‌باشد.

موقعیت جغرافیای شهر مشهد

شهر مشهد در شمال شرق ایران به مساحت ۲۸۹ کیلومتر مربع  قرار دارد و ارتفاع شهر مشهد از سطح دریا ۹۸۵ متر است و فاصلهٔ شهر مشهد از تهران ۸۹۴ کیلومتر می‌باشد. طول جغرافیایی شهر مشهد ۵۹ درجه و ۱۵ دقیقه تا ۶۰ درجه و ۳۶ دقیقه و عرض جغرافیایی آن ۳۵ درجه و ۴۳ دقیقه تا ۳۷ درجه و ۸ دقیقه و در حوضه آبریز کشف رود، بین رشته کوه‌های بینالود و هزار مسجد قرار دارد.    

آب و هوای شهر مشهد

آب و هوای شهر مشهد به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص متغیر می‌باشد ولی در حالت کلی معتدل و تا حدودی سرد و خشک است و در واقع دارای زمستان‌های سرد و مرطوب، تابستان‌های گرم و خشک است. حداکثر دمای ثبت شده در تابستان‌ها ۴۳ درجه بالای صفر و در زمستان‌ها درکمترین حالت  ۲۳ درجه زیر صفر رسیده است. بهترین زمان برای سفر به شهر مشهد فصل پاییز و اوایل بهار می‌باشد.

 

جابجایی‌های درون‌شهری

حمل و نقل در شهر مشهد برعهده سازمان تاکسی‌رانی، شرکت واحد اتوبوس‌رانی و شرکت‌های خصوصی، تاکسی‌تلفنی‌ها، مینی‌بوس‌ها و خطوط مترو است.

خطوط LRT مشهد

خط یک قطار شهری مشهد در ۲ اسفند ۱۳۸۹ به بهره‌برداری رسید. براین‌اساس مشهد بعد از تهران دومین شهر ایران است که از شبکه حمل‌ونقل ریلی درون‌ شهری برخوردار می‌شود. درحال‌حاضر مشهد تنها شهر ایران است که از قطار سبک شهری (LRT) در حمل‌ونقل درون‌شهری استفاده می‌کند.

خط یک قطار شهری مشهد جنوب و شمال‌غرب شهر را در کمتر از ۵۰ دقیقه به هم متصل می‌کند. روزانه حدود ۱۰۰هزار نفر از طریق این خط جابه‌جا می‌شوند. در ابتدای راه‌اندازی خط یک، مدت زمان سوارنمودن مسافر هر ۳۵ دقیقه بود که این زمان هم‌اکنون به تقریباً ۸ دقیقه کاهش پیدا کرده‌است.

فاز اول خط دو قطار شهری مشهد در تاریخ ۲ اسفند ۱۳۹۵ به بهره‌برداری رسید. این فازِ خط ۲ از انتهای طبرسی آغاز و در میدان شهدا پایان می‌یابد. طول مسیر این فاز، ۸ کیلومتر و دارای ۶ ایستگاه است.

 

جابجایی‌های برون‌شهری

 

فرودگاه مشهد

شهر مشهد دارای فرودگاهی بین‌المللی با نام «فرودگاه بین‌المللی شهید هاشمی‌نژاد مشهد» است. این فرودگاه دارای مسیرهای پروازی داخلی و خارجی متعددی است. این فرودگاه در سال ۱۳۳۰ در محل زائرسرای فعلی احداث شد. پیش از آن در محل میدان پانزده خرداد باندی خاکی جهت فرود هواپیماهای کوچک نظامی وجود داشت که محل استقرار قبضه‌های ضدهوائی بود. در سال ۱۳۴۶ باند جدید فرودگاه مشهد از نوع بتن و پایگاه پدافند نیروی هوایی مورد بهره‌برداری قرار گرفت که روزانه یک پرواز از نوع DC3 در مسیر تهران- مشهد و پروازهای آموزشی و ایرتاکسی علاوه بر پروازهای نظامی از آن استفاده می‌کردند. با افزایش پروازها و ورود هواپیماهای DC8 و متعاقباً بوئینگ ۷۲۷، ۷۳۷، ۷۰۷ و ایرباس در سال ۱۳۵۷ پارکینگ و ترمینال جدید برج مراقبت پرواز و ساختمان‌های جانبی فرودگاه جدید مورد بهره‌برداری قرار گرفت. پس از پایان جنگ ایران و عراق، فرودگاه مشهد به «فرودگاه شهید هاشمی‌نژاد» تغییر نام داد.

راه‌آهن

ایستگاه راه‌آهن مشهد

اداره کل راه‌آهن خراسان یکی از نواحی نوزده‌گانه راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران است که حوزه استحفاظی آن از ایستگاه مشهد تا ایستگاه نقاب به‌طول ۲۷۲ کیلومتر (دو خطه رفت و برگشت ۵۴۴ کیلومتر) و از ایستگاه فریمان تا ایستگاه سرخس به‌طول ۱۵۹ کیلومتر و تا مرز ۱۶۵ کیلومتر است که جمعاً در حدود ۱۰۰۰ کیلومتر با احتساب خطوط فرعی، صنعتی و غیره است. در سال ۱۳۷۵ راه‌آهن سراسری مشهد–سرخس–تجن در بخشی از مسیر جاده تاریخی ابریشم با حضور سران یازده کشور منطقه و مقامات عالی‌رتبه ۴۵ کشور جهان، مورد بهره‌برداری قرار گرفت. با بهره‌برداری از این شبکهٔ راه‌آهن، کشورهایآسیای میانه به اقتصادی‌ترین و مناسب‌ترین راه برای مبادلات اقتصادی خود با خارج دست یافتند. با احداث این شبکهٔ راه‌آهن، مسیر حمل‌ونقل تجارت جهانی از ۲۱هزار کیلومتر راه آبی برای ارتباط بین شرق و غرب جهان به حدود ۱۲هزار کیلومتر راه زمینی کاهش یافت. هم‌چنین به‌جهت تسهیل دررفت‌وآمد بسیاری از مهاجران افغانی که در مشهد زندگی می‌کنند و همین‌طور تسهیل در ارتباط بین کشورهای آسیای مرکزی، راه‌آهن مشهد–هرات تا پایان سال ۱۳۹۴ به بهره‌برداری می‌رسد

ایستگاه راه‌آهن مشهد واقع در ضلع شمالی شهر قدیم مشهد و در فاصله ۲ کیلومتری از حرم علی بن موسی الرضا قرار دارد. ساختمان ایستگاه توسط معمار ایرانی حیدر غیایی طراحی شده‌است و ساخت آن در ۲۵ شهریور ۱۳۳۴ و در ۴ آبان ۱۳۴۵ به بهره‌برداری رسیده‌است. ایستگاه مشهد به دو ایستگاه باری و مسافری تفکیک شده و دارای ۷ خط قبول و اعزام مسافری و خط مربوط به ایستگاه باری و خطوط تخلیه و بارگیری در محوطهٔ گمرک و خطوط تعمیرات است.

اتوبوس و تاکسی بین شهری

عملیات اجرایی احداث ساختمان پایانه موقت مشهد در زمینی به مساحت ۱۴ هکتار، با زیربنای ۴۰۰۰ متر مربع در سال ۱۳۶۸ آغاز شد و در بهمن ۱۳۶۹ خدمات خود را در زمینه حمل‌ونقل مسافر به گردشگران و مسافران ارائه داد. پس از آن طرح احداث پایانه بزرگ مسافربری این شهر با نام پایانهٔ امام رضا، که در سال ۱۳۷۵ به تصویب رسیده‌بود، با زیربنایی به وسعت ۴۵هزار مترمربع در فروردین ۱۳۸۷ افتتاح شد. این پروژه یکی از مدرن‌ترین پایانه‌های کشور از نظر وسعت، طراحی و بهره‌مندی از امکانات پیشرفته روز است

علاوه‌بر پایانه مسافربری امام رضا، دو پایانه معراج و راه ابریشم (در ابتدای جادهٔ مشهد به سرخس) و سه ایستگاه سوار شاهد، حافظ و کلات در بخش حمل‌ونقل برون‌شهری مشهد فعالیت دارند.

 جاذبه‌های گردشگری

 

موزه مرکزی آستان قدس رضوی هدف از ایجاد این مرکز فرهنگی در حرم مطهر رضوی غرفه اشیای آثار نفیس و گرانبها و نادر بوده که در طی زمان توسط ارادتمندان به اهل بیت عصمت و طهارت(ع) تقدیم حضرت رضا(ع) گردیده است. این مکان پس از آخرین تغییرات در سال 1378ش و افتتاح موزه جدید هم‌اکنون دارای یازده موزه با موضوعات مختلف می‌باشد.

 

حرم علی بن موسی‌الرضا آرامگاه هشتمین امام شیعیان در شهر مشهد و در کشور ایران جای دارد که این مجموعه در سال ۱۳۹۲ هجری شمسی۷۰ هکتار مساحت داشت و دارای ۲۶ رواق (بنای سرپوشیده) و ۹ صحن (فضای باز) و ۶ مدخل ورودی به نام بست می‌باشد.

 

کتابخانه آستان قدس رضوی کتابخانه آستان قدس رضوی یکی از بزرگترین کتابخانه‌های ایران و خاورمیانه است که در شهر مشهد قرار دارد. این کتابخانه متعلق به آستان قدس رضوی می‏باشد. این کتابخانه دارای بیش از ۵۰ کتابخانه وابسته در این شهر و سایر شهرهای ایران و یک کتابخانه در کشور هند است.

کاخ خورشید- کلات نادری کاخ خورشید در سال ۱۱۵۱ هـ.ق، به دستور نادرشاه جهت اقامت و خزانه برای جواهرات و غنایم درکلات ساخته شده‌است.این بنا مربوط به سال‌های آغازین به قدرت رسیدن نادرشاه افشار می‌باشد. عملیات ساخت کاخ در تمام طول پادشاهی ادامه داشته و حتی تا آخرین سال‌های حیات نادرشاه یعنی سال ۱۱۶۰ هجری قمری در دست ساخت بوده‌است.زیرا کتیبه ثلث بسیار زیبای «سوره نباء» که در قسمت دور تا دور فضای گنبد نوشته شده به همین تاریخ اشاره دارد.

 

شاندیز این مکان یکی از نواحی ییلاقی مشهد است که در بخش طرقبه و در فاصله 30 کیلومری غرب مشهد قرار دارد. وجود چشمه سار ها و باغ های فراوان، فضای سرسبز و رودخانه، چشم انداز بی بدیلی به منطقه بخشیده است. این ناحیه یکی از نواحی عمده تولیدات صنایع دستی و بومی نظیر پوشاک چرمی و پوستی، اشیاء چوبی و انواع بافته های گیاهی می باشد. شاندیز همچنین دارای رستوران ها، سفره خانه ها و اقامتگاه های تفریحی متعددی است.

 

طرقبه طرقبه یکی دیگر از گردشگاه های بزرگ و طبیعی مشهد است که از غرب به کوه های بینالود و از شمال به کوه تخت رستم محدود می شود. وجود چشمه سار ها و درختان فراوان آن را از نقاط بسیار خوش آب و هوا و تفریحی مشهد ساخته است. این منطقه ییلاقی دارای تابستانی با آب و هوای خنک و مطبوع است.

 

آرامگاه فردوسی «حکیم ابوالقاسم فردوسی» در سال ۴۱۱ ه. ق زندگی را بدرود گفت. او بزرگترین حماسه‌سرای ایران می‌باشد که شاهنامه را در مدت ۳۰ سال سروده است. آرامگاه این شاعر بزرگ و نامی در ۲۴ کیلومتری شمال غربی مشهد (توس) در مسیر جاده مشهد- قوچان واقع شده است. آرامگاه فردوسی در باغ بسیار مصفایی قرار دارد. در داخل محوطه آرامگاه تابلوهای سنگی زیبا، از داستان ها و حماسه‌های شورآفرین شاهنامه وجود دارد. کار بازسازی این آرامگاه در سال ۱۳۴۷ به اتمام رسیده است. در مغرب باغ آرامگاه موزه‌ای است. از جمله اشیاء این موزه یک جلد شاهنامه خطی به وزن ۳۷ کیلوگرم می‌باشد.