مشهد، پایتخت فرهنگی جهان اسلام

 

آیسسکو (ISESCO) یا همان «سازمان علمی، فرهنگی وآموزشی کشورهای اسلامی»، نهادی وابسته به سازمان کنفرانس اسلامی است و مسئولیت انتخاب پایتخت‌های فرهنگی جهان اسلام را بر عهده دارد. این سازمان در سال ۱۹۷۹ تأسیس شد و مقر آن شهر رباط در کشور مغرب است. هدف از تشکیل این سازمان، ایجاد همبستگی بین امت اسلامی از راه آموزش، گسترش علم و فناوری در کشورهای اسلامی، برقراری همکاری بین نخبگان مسلمان، حمایت از اقلیت‏های مسلمان در کشورهای غربی و غیر مسلمان و به‏طور کلی برقراری همکاری و داد و ستد علمی، آموزشی و فرهنگی بین مسلمانان در سراسر جهان است.

یکی از عرصه‌هایی که آیسسکو در راستای افزایش نقش‌آفرینی کشورهای اسلامی با بیش از یک ونیم میلیارد نفر جمعیت مورد توجه قرارداده، تدوین و اجرای «استراتژی فرهنگی جهان اسلام برای رویارویی با استانداردهای فرهنگی تحمیل‌شده توسط فرآیند جهانی‌سازی لجام‌گسیخته» است. در همین زمینه طرح پایتخت‌های فرهنگی اسلامی که بر میراث امت اسلامی از ابعاد گوناگون تأکید می‌کند، مطرح و بر این اساس مقرر شد تا هماهنگ با اجرای قطعنامه سومین کنفرانس اسلامی وزیران فرهنگ کشورهای اسلامی که در سال  ۲۰۰۱ در «دوحه» برگزار شد؛ مکه مکرمه به عنوان نخستین پایتخت فرهنگی اسلامی برای سال۲۰۰۵  انتخاب و وظیفه انتخاب پایتخت‌های فرهنگی اسلامی در سال‌های بعد نیز به سازمان آیسسکو واگذار شد.

انتخاب مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام در میان کشورهای آسیایی از ویژگی‌هایی برخوردار است که فرصتی منحصر به فرد را در اختیار جهان اسلام قرار می‌دهد. مشهد مقدس با تأسی بر شخصیت امام رضا(ع) می‌تواند پایگاه مبتنی بر مکتب اهل بیت علیهم السلام، ارزش‌های دینی متکی بر عقلانیت، مدارا و تعامل در دنیای اسلام باشد. از طرف دیگر این شهر از دیر‌باز، سرزمین بزرگان و نامدارانی چون حکیم فردوسی، شیخ بهایی، شیخ طوسی، نظام‌الملک و غزالی بوده و در طول تاریخ، جایگاه برخورد افکار و اندیشه‌های گوناگون و محل پیوند نحله‌ها و گروه‌های فرهنگی به شمار می‌رفته است.

این رویداد فرهنگی در روز پنجم بهمن ۱۳۹۵ هجری شمسی برابر با ( ۲۴ ژانویه ۲۰۱۷ میلادی ) در تالار قدس حرم مطهر امام رضا(ع) در شهر مقدس مشهد برگزار شد.

در این مراسم علاوه بر مقاماتی از جمهوری اسلامی ایران، از جمله وزیر ارشاد، بیش از ۲۵۰ شخصیت فرهنگی و سیاسی از ۵۱ کشور جهان، از جمله خانم «دکتر امینه الحجری» معاون آیسسکو نیز حضور داشتند.

خانم «دکتر امینه الحجری» معاون دبیر کل آیسسکو نیز از نگاه تحسین برانگیز جهان اسلام به مشهد رضوی چنین گفت: «مشهد همواره نفوذ و نقش بی بدیلی در پیشرفت فرهنگ بشری داشته است و این نقش،م شهد را دارای جایگاهی رفیع کرده است.» ایشان با اشاره به بیش از ۲۰ میلیون زائر و گردشگری که در سال به  این شهر سفر می‌کنند؛ افزود: «جذابیت مشهد در بین مسلمانان به واسطه جو معنوی آرامگاه امام رضا(ع) است. تنوع فرهنگی و قدرتمندی این شهر در دوران حکومت‌های اسلامی و زندگی اقلیت‌های مذهبی و قومی در کنار یکدیگر قدرت این شهر را حفظ کرده است و منجر به پیشرفت‌های قابل ملاحظه در فرهنگ شده است. مشهد با توجه به عقبه فرهنگی می‌تواند قله‌های نوآوری فرهنگی را فتح کند.»

معاون دبیر کل آیسسکو در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به ملاک‌های تعیین پایتخت فرهنگی جهان اسلام گفت: «این سازمان در این زمینه معیارهای سختگیرانه‌ای دارد که مشهد حائز شرایط انتخاب شناخته شد. اصالت تاریخی فرهنگی مستند، کمک به ارتقای دانش و فرهنگ بشری، وجود بناهای یادبود تاریخی و تمدنی و نهادهای فرهنگی هنری فعال از ملاک‌های انتخاب پایتخت فرهنگی جهان اسلام است.

آقای صالحی امیری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران نیز در سخنانی با بیان اینکه در شرایط فعلی باید ندای وحدت و اخلاق در بین جوامع اسلامی سر داده شود، گفت: «پیامبر اکرم (ص) هدف اصلی خود را مکارم اخلاق می‌داند و معیارهای آیسسکو نیز برای انتخاب پایتخت فرهنگی جهان اسلام بر همین اساس استوار است.» وی با تاکید بر اینکه همه مسلمانان دارای مبانی مشترک هستند، تصریح کرد: «در شرایط فعلی مسلمانان با یک دشمن واحد روبه‌رو هستند و آن دشمن کسی است که چهره‌ای خشن از دین رحمانی اسلام را جلوه می‌دهد. در شرایط فعلی دشمنان مسلمانان به افراط‌گری روی آورده‌اند و در این میان صهیونیست‌ها نقش موثری را در خصوص اختلاف‌افکنی و نفاق جهان اسلام ایفا می‌کنند.”

فصل مشترک نام‌گذاری شهرهای اسلامی به‌عنوان پایتخت فرهنگ اسلامی معرفی اسلام از منظر فرهنگ با کمک صنعت گردشگری است. این مسئله علاوه بر ماهیت معرفی و تبلیغ می‌تواند راهکاری برای توسعه و جذب گردشگران خارجی و کمک به اقتصاد محلی نیز باشد. بر این اساس بهترین و شایسته‌ترین اقدام، توجه به ویژگی‌های گردشگری در شهر مشهد با تأکید بر گردشگری مذهبی در این حوزه است. مشهد به واسطه حرم مطهر امام رضا (ع) ، ویژگی منحصر به فردی دارد و آن ویژگی علاوه برایجاد فرصت‌های مناسب برای توسعه گردشگری نیازمند ایجاد بسترهایی برای رویدادها و برنامه‌های مختلف و متنوعی است که جهان اسلام متأثر از آن خواهد بود. لذا تحقق برنامه‌هایی برای معرفی و بازشناسی حرم رضوی به‌عنوان مقصد اصلی گردشگری مشهد در اولویت نخست برنامه‌های پایتخت فرهنگی جهان اسلام قرار دارد. معرفی حرم از ابعاد تاریخی و میراثی که حتی می‌تواند نوید دهنده آغاز پروسه ثبت جهانی این مکان در فهرست جهانی میراث بشری باشد از یک سو و پرداختن به سیره حضرت رضا(ع) به‌عنوان عالم آل محمد(ص) از دیگر برنامه‌های مورد نظر در سال ۲۰۱۷ است.

اطلاعات بیشتر: وب‌سایت رسمی پایتخت فرهنگی جهان اسلام